allauto.ge

ამორტიზატორი (ფრანგ. "amortir" – შესუსტება, შერბილება) – მოწყობილობა, განკუთვნილი თვლებისა და ძარის რყევების შესასუსტებლად ავტომობილის მოძრაობისას უსწორმასწორო გზაზე. ყველაზე მეტად გავრცელებულია ორი ტიპის ამორტიზატორი – ჰიდრავლიკური და გაზოჰიდრავლიკური.

თანამედროვე ჰიდრავლიკური ამორტიზატორი – ესაა ორმაგი მოქმედების მექანიზმი. იგი ახშობს საკიდარის რხევებს ზამბარის როგორც შეკუმშვისას, ისე მისი მოდუნებისას. ეს მიიღწევა იმ წინააღმდეგობის ხარჯზე, რომელსაც ხვდება ამორტიზატორის ერთი ღრუდან მეორეში გამდინარე სითხე. ჰიდრავლიკური ამორტიზატორის მილისებურ კორპუსში მოთავსებულია სამი ძირითადი დეტალი: სამუშაო ცილინდრი, დგუშის ჭოკი და წარმმართველი მილი. კორპუსი უერთდება საკიდარს, ჭოკი კი – ძარას.
სითხით მთლიანად სავსე ცილინდრის ძირში და დგუშში არის ხვრელი სარქველებით, რომლებიც იკეცება სხვადასხვა სიხისტის ზამბარებით. დგუშის ქვემოთ მოძრაობის დროს (შეკუმშვის პროცესი) ამორტიზატორის სითხე სარქველებში გაედინება ცილინდრის ქვედა ღრუდან ზედაში, ხოლო ზემოთ მოძრაობისას – პირიქით. ზედმეტი სითხე, რომელიც გამოიდევნება ჭოკით, სარქვლის სპეციალური ხვრელით ხვდება საკომპენსაციო კამერაში.
იგი ჩვეულებრივ მოთავსებულია სამუშაო ცილინდრსა და ამორტიზატორის კორპუსს შორის არსებულ ნაპრალში და მუშა მდგომარეობაში ავსებულია ნაწილობრივ ამორტიზატორის სითხით, ნაწილობრივ კი ჰაერით. უკუცემის დროს დგუში მოძრაობს ზემოთ ჭოკთან ერთად და სითხის არასაკმარისი რაოდენობა ფსკერზე სარქველების საშუალებით საკომპენსაციო კამერიდან კვლავ ცილინდრში ხვდება. ამორტიზატორის სითხის სიბლანტე, სარქველთა ხვრელები და კონსტრუქციის დანარჩენი ელემენტები გათვლილია ისე, რომ საკიდართან სინქრონულად მომუშავე ამორტიზატორი ეწინააღმდეგება მის გადაადგილებას შეკუმშვისა და მოდუნებისას.
ტელესკოპურ ამორტიზატორებს ჩვეულებრივ ისე აპროექტებენ, უკუცემისას საკიდარის გადაადგილების ძალისხმევა იყოს 2-3-ჯერ უფრო მეტი, ვიდრე შეკუმშვისას. ძალისხმევის სწორედ ასეთი შეფარდებისას რხევები სუსტდება მინიმალურ დროში.

ბოლო წლებში მსუბუქად მომუშავე ჰიდრავლიკურ ამორტიზატორებს ცვლის უფრო თანამედროვე – გაზით სავსე. თუმცა ისინი უფრო ხისტია, მაგრამ მუშაობენ სტაბილურად და გამოირჩევიან მომსახურების დიდი ვადით. მათი შექმნა დაიწყო იმით, რომ საკომპენსაციო კამერაში ჰაერის მაგივრად ჩატუმბეს აზოტი მცირე წნევით და მიიღეს ე.წ. დაბალი წნევის გაზით სავსე (ანუ გაზის) ამორტიზატორის სახელი. ასეთი კონსტრუქცია რამდენადმე აუმჯობესებს ამორტიზატორის მუშაობას, მაგრამ სითხის აქაფებისგან მთლიანად მაინც ვერ იცავს. ამორტიზატორების მუშაობის კონტროლი ხორციელდება სპეციალური სტენდის – საკიდარის ტესტერის გამოყენებით, რომლითაც იზომება ავტომობილის წონა სტატიკაში და იძულებითი ვიბრაციის პირობებში. ამ დროს ხდება უსწორმასწორო გზაზე მოძრაობის იმიტაცია, ხოლო ამორტიზატორის მუშაობის გამართულობა კი ფასდება წონის მერყეობით: თუ წონის ვარდნა 60%-მდეა, მაშინ ამორტიზატორი მუშაობს ნორმალურად, თუ 60%-ზე დაბალია- დამაკმაყოფილებელად, ხოლო 40%-ზე ნაკლებია - მაშინ ამორტიზატორი გაუმართავია. ამასთან, სხვაობა მარჯვენა და მარცხენა მხარეებს შორის არ უნდა აჭარბებდეს 10-20%-ს.