ალფა რომეო (Alfa Romeo) – სპორტული ავტომობილების მწარმოებელი ცნობილი იტალიური საავტომობილო კომპანია. ამჟამად შედის FIAT-ის ჯგუფში. ჰენრი ფორდმა ამ მარკის ავტომობილებზე ერთხელ თქვა: “ მე ვიხდი შლაპას ჩემს გვერდით ჩავლილ “ალფა რომეოს” წინაშე”.
“ალფა რომეოს” ემბლემაში დაფარულია ღრმა ისტორიული მოტივები – წითელი ჯვარი გადმოსულია მილანის მუნიციპალიტეტის დროშიდან. სისხლისმსმელი დრაკონი სიმბოლოა ვისკონტების უძველესი გვარისა, რომლებიც ერთ დროს ლომბარდიას მართავდნენ.
კომპანიას საფუძველი დაუდო ფრანგულმა ფირმამ “დარაკმა”, რომლის მეპატრონეც იყო მეწარმე ალექსანდრე დარაკი.1906 წ. მის მიერ ორგანიზებული იყო ფილიალი – “სოჩეტა ანონიმა იტალიანა დარაკ”, რათა იტალიაში დაეწყო საკუთარი მოდელების წარმოება. მალე წარმოება გადავიდა მილანის რაიონში პორტელოში.
ფრანგული კომპანიის გეგმები მოკრძალებული იყო – სულ 600 ავტომობილი წელიწადში. მაგრამ “დარაკის მოდელები იტალიელებში არ სარგებლობდა განსაკუთრებული პოპულარობით., იმ დროს მყიდველებში ფასობდა უფრო პრესტიჟული და მძლავრი მოდელები.მილანში ავტომობილების წარმოება უნდა დახურულიყო, მაგრამ ტურინთან – სადაც ფართოდ იყო გაშლილი ფიატის წარმოება, - კონკურენციის გამო ლომბარდიას სულაც არ აძლევდა ხელს ერთადერთი ავტოქარხნის დაკარგვა და Societa Italiana Automobile Darracq--ის ყოფილმა აქციონერებმა მიიღეს გადაწყვეტილება, გამოესყიდათ ქარხანა და დაეწყოთ ავტომობილების წარმოება ახალი სახელწოდებით.
ასე,1910 წ. დაიბადა Anonima Lombarda Fabbrica di Automobili (A.L.F.A.) - სააქციო საზოგადოება “ავტომობილების ლომბარდიის ფაბრიკა.” მაგრამ პატრონის შეცვლის მიუხედავად, საქმე მაინც წარუმატებლად მიდიოდა. საბოლოოდ, 1915 წ. დეკემბერში ეს გაკოტრებული ავტომშენებელი კომპანია შეიძინა იტალიელმა ინჟინერმა და მეწარმემ ნიკოლა რომეომ(Nicola Romeo), სახელიც შეუცვალა და დაარქვა “ალფა რომეო” (Alfa Romeo).
რომეომ ჯერ კიდევ 1911 წ. დააარსა ფირმა"Ing. Nicola Romeo & Co.", რომელიც აწარმოებდა შახტების მოწყობილობებს. პირველი მსოფლიო ომის წლებში კი გადავიდა სამხედრო აღჭურვილობის წარმოებაზე. რომეო გახდა გამგეობის თავმჯდომარე, შემდეგ კი საწარმოს პრეზიდენტი. 1920წ. მან დაიწყო ალფა-რომეოს ავტომობილების წარმოება. 1925 წ. "Alfa P2" ავტომობილით მოგებულ იქნა მსოფლიოს ჩემპიონატი ავტორბოლაში.20-იანი წლების ბოლოს რომეომ დატოვა თანამდებობა და გადავიდა თვითმფრინავებისა და სარკინიგზო ვაგონების გამოშვებაზე.
თუმცა ფირმა აგრძელებდა არსებობას. 1931 წლიდან “ალფა რომეომ” დაიწყო 140 ცხ. ძ. და
165 ცხ. ძ. სიმძლავრის ძრავიანი ავტომობილების წარმოება. 1932-1933 წ.წ. “ალფა რომეოს” ავტომობილები იყო ყველაზე სწრაფი სპორტულ ავტომობილებს შორის.
ამ პერიოდში “ალფა რომეოს” ავტომობილებით მოგებული იყო რბოლები “გრან-პრი”, “ტარგა ფლორიო”, "კორა ასერბო” და სხვა მნიშვნელოვანი შეჯიბრებები. გამოჩენილი მრბოლელები ნუვოლარი, ბორლასჩინი, კარაჩიოლა, ქირონი, ფაჯიოლი სარგებლობდნენ ამ მარკით.
1937 წ. “ალფა რომეომ” წარმოადგინა სპორტული ავტომობილის კიდევ უფრო მძლავრი ვერსია 180 ცხ.ძ. (132,3 კვტ), რაც იძლეოდა 200 კმ/სთ მაქსიმალური სიჩქარის განვითარების საშუალებას. მათი წარმოების ორწლიან პერიოდში გამოშვებული იქნა 30 ავტომობილი.
მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ “ალფა რომეომ” გააგრძელა სპორტული ავტომობილების წარმოება. 1950 წელს "თიპ 158"-ით მსოფლიო ჩემპიონი გახდა მრბოლელი ნინო ფარინა, მომდევნო წელს მოდიფიცირებული 159 -ით ხუან მანუელ ფანხიო. მოდელმა “159” განავითარა სიმძლავრე 425 ცხ. ძ. 9300 ბრ./წთ-ით და დღემდე ითვლება მსოფლიოში ყველაზე მძლავრ სერიულ “ერთნახევარლიტრიანად”. ხოლო ფანხიოს გამარჯვება ოფიციალურად ითვლება ფორმულა_1-ის პირველ გამარჯვებად.
ამავე პერიოდში ფირმა გადადის უფრო ფართო მოხმარების ავტომობილების სერიულ წარმოებაზე, ვიდრე მონაწილეიბა სპორტულ შეჯიბრებებში. ქარხანა პორტელოში 1951 წ. ითვისებს სერიულ ოთხცილინდრიან მოდელს “1900”. ამავე წელს Alfa Romeo აპროექტებს AR51 Matta-ს - ფირმის ისტორიაში ერთადერთ ჯიპს. პირველი მასიური იაფფასიანი ავტომობილი სედანი “ჯულიეტა” (Giulietta) 53 ცხ.ძ. სიმძლავრის ძრავით გამოჩნდა 1955 წელს. 1962 წ. ივნისში მონცას ავტოდრომზე წარმოდგენილი იყო ახალი მოდელი - “ჯულია” (Giulia). კანადის მსოფლიო გამოფენაზე 1967 წ. ალფა რომეომ წარადგინა მოდელი “მონტრეალი”(Montreal) – ელეგანტური კუპე – ბერტონეს ნამუშევარი.
არეზის ქარხნის მწყობრში ჩადგომის შემდეგ ფირმა უმატებს ტემპებს. 1966 წ. გამოშვებულია 59971 მსუბუქი ავტო, 1967 წ. – 76831, 1969 წ. – 104 400, 1970 წ. – 107 989, 1971 წ. – 123 309 ავტო.
ამასთან ერთად, “ალფა რომეოს” სპორტული პროტოტიპები მონაწილეობდნენ მრავალ სპორტულ შეჯიბრებებში (დაიტონი (ამერიკა), ლე მანი(საფრანგეთი), ფლერონი (ბელგია), მონცა (იტალია) ).
1976 წ. 20 წელზე მეტი შესვენების შემდეგ ფირმა უბრუნდება ფორმულა-1-ს, ამარაგებს რა მოტორებით გუნდებს Brabham Martini, Marlboro Alfa, Osella. ალფა რომეო მონაწილეობს ძარიანი ავტომობილების რბოლებში, 1983 წ. ნიკოლა ლარინი “ალფა რომეო 155”-ით გახდა მსოფლიო ჩემპიონი რბოლაში DTM (Deutsche Tourenwagen Meisterschaft).
1982 წ. ფირმა მჭიდროდ თანამშრომლობს "Nissan"-თან, მასთან ერთად უშვებს მოდელს "Arna". 1987 წ. ფრანკფურტის ავტოსალონზე პირველად იქნა ნაჩვენები მოდელი “164”. 1994 წ. შედგა მოდელების “145” და “146” პირველი ჩვენება. პარიზის ავტოსალონზე წარმოდგენილი იყო მოდელი"Alfa Romeo GTV".
1986 წლიდან “ალფა რომეო” შედის კონცერნში “ფიატი”, თუმცა ინარჩუნებს იურიდიულ დამოუკიდებლობას. “ფიატის” მიერ შესყიდვის შემდეგ ფიირმა შეივსო ახალი კაპიტალით და ცენტრის პროექტმა კვლავ დაიბრუნა სიცოცხლე. მის განვითარებას ხელი მოჰკიდეს თვით დიზაინერული ცენტრის მენეჯერებმა არქიტექტორ ადალბერტო დალ დეგოსთან ერთად.
ინჟინრებისა და კვალიფიციურ მშრომელთა გუნდს დაევალა “ალფა რომეოს” ახალი მოდელების დიზაინზე მუშაობა.