allauto.ge

ავტომობილი (ბერძ. "autos" – თვით და ლათ. "моbilis" – მამოძრავებელი, ძრავი) _ თვითმავალი მექანიკური სატრანსპორტო საშუალება. მიღებულია ავტომობილების დაყოფა დანიშნულების, ტიპების, მარკების, მოდელებისა და სხვ. მიხედვით. დანიშნულების მიხედვით ავტომობილები იყოფა სატრანსპორტოდ, სპეციალურად და სარბოლოდ. სატრანსპორტო ავტომობილები ემსახურება მგზავრებისა და ტვირთის გადაზიდვას. სპეციალურ ავტომობილებს მუდმივად გააჩნიათ სარემონტო მოწყობილობა ან დანადგარები, და გამოიყენება სხვადასხვა მიზნებისთვის (სახანძრო და კომუნალური ავტომობილები, ავტოსავაჭრო, ავტოამწე და ა.შ.). სარბოლო ავტომობილები განკუთვნილია სპორტული შეჯიბრებებისთვის, მათ შორის სიჩქარის რეკორდების დასამყარებლად.
სატრანსპორტო ავტომობილები თავის მხრივ იყოფა მსუბუქ, სატვირთო და ავტობუსებად.

განვლადობის მიხედვით არსებობს: საგზაო. არასაგზაო (კარიერის) და მომატებული და მაღალი განვლადობის.

ძრავის სახის მიხედვით განასხვავებენ შემდეგ ავტომობილებს: ორთქლის; ბენზინის - საავტომობილო ბენზინზე მომუშავე შინაგანი წვის ძრავით; დიზელის - დიზელის საწვავზე მომუშავე შინაგანი წვის ძრავით; გაზბალონური ავტომობილები - შეკუმშულ ან თხევად გაზზე მომუშავე შინაგანი წვის ძრავით; გაზგენერატორული ავტომობილები - გაზზე მომუშავე შინაგანი წვის ძრავით; გაზტურბინული ავტომობილები - გაზის ტურბინებით; ელექტრონული - აკუმულატორის ბატარეებზე მომუშავე.
მსოფლიოში პირველი ავტომობილი ძრავის წინ მდებარეობით იყო “პანარ-ლევასორი”, დამზადებული 1891 წელს. მანქანას გააჩნდა ჩამრთველი(“ზაჟიგანიე”) გასახურებელი მილიდან, ძრავის ცილინდრების V-ს მსგავსი განლაგება, ხის ჩარჩო და მართვა მოსახვევი ბერკეტით. ცილინდრების რაოდენობა – 2. ძრავის სამუშაო მოცულობა – 1206 სმ, სიმძლავრე – 4 ცხ.ძ. სიგრძე-2,32 მ, სიჩქარე – 25 კმ/სთ.
ავტომობილის კონსტრუქცია მოიცავს ძრავს, ტრანსმისიას, სავალ ნაწილს, მართვის მექანიზმებს, ელექტროაღჭურვილობას, ძარას მგზავრთა ან ტვირთის გადასაზიდად და კაბინას(სატვირთო ავტომობილებში).
ოცნება თვითმოძრავი ეკიპაჟის შექმნაზე, რომელსაც შეეძლებოდა მგზავრებისა და ტვირთის გადაზიდვა, ოდითგან ტრიალებდა კაცობრიობის გონებაში. თავიდან ამის პირველი მცდელობები იყო ქარის ძალის გამოყენება, მოგვიანებით შუა საუკუნეებში – შიგ მჯდომი ადამიანების კუნთების ძალისა.
1490 წელს ლეონარდო და ვინჩიმ ააგო ოთხთვალა ხელის მართვით. თავისი დროისათვის საკმაოდ სრულყოფილი მანქანა (1752) შექმნა რუსმა თვითნასწავლმა მექანიკოსმა შამშურენკოვმა. მისი “თვითმორბენალი სავარძელი” მოძრაობაში მოდიოდა ორი ადამიანის ძალით.
XVII XIX ასწლეულებში ეკიპაჟის მამოძრავებელ ძალად დაიწყეს ორთქლის ძალის გამოყენება. პირველ ორთქლის მანქანად ითვლება ბელგიელი იეზუიტი მღვდლის ფერდინანდ ფებრისტის(გარდ. 1687 წ.) მიერ შექმნილი მოდელი. მისი სიგრძე იყო დაახლოებით 60 სმ, მოძრაობაში მოდიოდა ორთქლის დახმარებით, აღწერილი იყო ჟურნალში “ევროპის ასტრონომია”. 1769 წ. ფრანგმა გამომგონებელმა ნიკოლო- ჟოზეფ კიუნიომ (1715-1804) დაამზადა “ორთქლის ოთხთვალა”. მას შეეძლო 3,6 კმ/სთ სიჩქარით მოძრაობა.პირველი ქვაბის მოცულობა და წყლის მარაგი საკმარისი იყო 12-15 წთ. მოძრაობისთვის. ამ გამოგონებისთვის მან ჯილდოდ მიიღო 20 ათასი ფრანკი. მეორე სატრანსპორტო საშუალება (“დიდი ოთხთვალა”) კონმა დაამზადა 1770 წ., რომელიც ამჟამად არის ხელოვნების ნაწარმოებთა და საყოფაცხოვრებო საგნების პარიზის მუზეუმში.1789 წ. აშშ-ში ევანსმა ააგო ორთქლის თვითმავალი ოთხთვალა “ორაქტურ ამფიბილოსი”. ლონდონის ქუჩებში ორთქლის პირველი ეკიპაჟი გამოჩნდა 1802 წ. მას შეეძლო 10 მგზავრის გადაყვანა. 1815 წ. გამომგონებელმა იოზეფ ბოჟეკმა (ავსტრო-უნგრეთი) ააგო 4-თვლიანი ორთქლის თვითმავალი, რომლის დემონსტრირებაც მოახდინა პრაღაში. უილიამ ჩერგის ორთქლის ომნიბუსი 1832 წ. რეგულარულად კურსირებდა ლონდონ-ბირმინგემის ხაზზე და იტევდა 50 კაცს. მისი სიჩქარე შეადგენდა 16 კმ/სთ. 1854 წ. ქ.ტურინის არსენალში სამხედრო ინჟინერმა ვერგილიუს ბოდინომ შექმნა 3 ორთქლის დილიჟანსი.
ეკიპაჟების სამოძრაო შემდგომი წყარო გახდა ელექტროენერგია. 1837 წ. პირველი ელექტრული ეკიპაჟი ააგო ინგლისელმა რობერტ დევიდსონმა. ამ ეკიპაჟზე დენის წყაროდ გამოიყენებოდა გალვანური ელემენტები თუთიისა და რკინის ელექტროდებით, რობლებიც მოთავსებული იყო გოგირდმჟავაში. ჯერ კიდევ 2 წლით ადრე ელექტრომობილი, რომელიც მოძრაობდა სალიანდაგო გზაზე 3 კმ/სთ სიჩქარით მანქანაზე დაყენებული გალვანური ელემენტების ბატარეის ხარჯზე, ააგო ამერიკელმა თომას დენვერპორტმა.
და მაინც ავტომობილის მომავალი დაკავშირებული აღმოჩნდა შინაგანი წვის ძრავასთან.
ავტომობილების, როგორც სატრანსპორტო საშუალების გამოყენება იწყება სწრაფმავალი შინაგანი წვის ძრავის გამოჩენის შემდეგ.. ფრანგ გამომგონებელ ლენუარს 1862 წ. ჰქონდა მცდელობა ავტომობილზე გაზის ძრავის დაყენებისა, რაც წარუმატებლად დამთავრდა.
1885-1886 წ.წ. ითვლება ავტომობილის შექმნის წლებად, მის გამომგონებლად კი კ.ბენცი და გ.დაიმლერი. “მოტორვაგენად” წოდებული ბენზინის ძრავიანი პირველი ავტომობილი შექმნა გერმანელმა ინჟინერმა კარლ-ფრედერიკ ბენცმა მანჰეიმში 1885 წ. ამ ავტომობილს ჰქონდა 3 თვალი, იწონიდა 230 კგ-ს და ავითარებდა 16 კმ/სთ სიჩქარეს, დამონტაჟებული ჰქონდა ერთცილინდრიანი ძრავი 0,85 ცხ. ძ. სიმძლავრით, 400 ბრ/წთ. 1886 წ. იანვარში ბენცმა პატენტი მიიღო გერმანიაში “ეკიპაჟზე გაზის ძრავით”, მარტში კი ანალოგიური პატენტი საფრანგეთში.
გერმანელმა ინჟინერმა გოტლიბ დაიმლერმა საცხენოსნო ეკიპაჟი აღჭურვა შინაგანი წვის ძრავით. სწორედ ეს ორი კონსტრუქტორი ითვლება ოფიციალურად აღიარებულ შინაგანი წვის ძრავიანი ავტომობილების პირველ გამომგონებლებად.
პირველად “ავტომობილი” თავის ორთქლის ოთხთვალას უწოდა გამოჩენილმა ფრანგმა ინჟინერ-მექანიკოსმა კიუნიომ 1769წ. ტერმინი “ავტომობილი” მსოფლიოში დამკვიდრდა 1894 წ. შემდეგ, როცა საფრანგეთში გაიმართა პირველი საერთაშორისო ავტორბოლა. მანამდე ყველაზე ხშირად გამოიყენებოდა ტერმინი “ვუატიურ ოტომობილ”, ანუ “თვითმოძრავი ოთხთვალა”.